donderdag 18 juni 2015

Stadspelgrimage langs werken van barmhartigheid 1: de opzet

Op zaterdag 13 juni 2015 organiseerde de H. Nicolaasparochie in Zoetermeer een stadspelgrimage als onderdeel van haar jaarlijkse Diaconieweekend. Tijdens zo'n weekend staan niet alleen de vieringen in het teken van de diaconie, maar wordt er meestal ook een andere activiteit georganiseerd om de diaconie voor het voetlicht te brengen. Diaken Walther Burgering wist, dat ik in het verleden de initiatiefnemer was geweest van stadspelgrimages of spiritueel-diaconale wandelingen in Gouda en Delft. "Zou zo'n tocht ook niet in Zoetermeer kunnen worden gehouden?," vroeg hij mij begin dit jaar. Tja, waarom niet? Het zou wat moeilijker worden om geschikte halteplaatsen vast te stellen. Oud-Hollandse steden als Gouda en Delft kennen veel historische gebouwen die vroeger (en soms nu nog) gebruikt zijn voor allerlei vormen van armenzorg en liefdadigheid. Denk b.v. aan gasthuizen, hofjes, weeshuizen of oudeliedenhuizen. Zoetermeer daarentegen is lange tijd een dorp geweest, of eigenlijk twee dorpen: Zoetermeer en Zegwaart. Pas sinds de gemeente in 1962 werd aangewezen als groeikern, is het inwonertal geexplodeerd van 10.000 naar 125.000 inwoners. Een dorp kent veel minder instellingen voor armenzorg dan een stad. Maar met de inbreng van iemand, die goed op de hoogte is van de lokale geschiedenis, moet je toch een eind kunnen komen, was mijn inschatting. Walther Burgering kende wel zo'n parochiele vrijwilliger: Ton Vermeulen, geboren Zoetermeerder, historicus en lid van het Historisch Genootschap Oud Soetermeer. Met zijn drieen hebben we de stadspelgrimage ontwikkeld.

Het model van de stadspelgrimage

Een stadspelgrimage is een tocht langs diaconaal betekenisvolle plekken uit verleden en heden, waarbij onderweg via ontmoetingen, het vertellen van verhalen, gedichten, gebeden en/of liederen wordt stilgestaan bij de christelijke dienst van zorg, solidariteit en verzet ten behoeve van mensen in nood. Ik heb voor het eerst kennis gemaakt met de stadspelgrimage ('urban pilgrimage'), toen ik in 2005 deelnam aan het Nieuwe Ledenprogramma van de Iona Community in Glasgow. Bij pelgrimeren denk je meestal aan een tocht door de vrije natuur naar een heilige plek. Ook de Iona Community, een internationale oecumenische gemeenschap, heeft hiermee veel ervaring. Al vanaf de jaren veertig van de vorige eeuw organiseert zij wekelijks tussen Pasen en de herfstvakantie een pelgrimage over het Schotse eiland Iona. De tocht voert langs plaatsen van historisch en religieus belang, waarbij wordt stil gestaan bij de levensweg van elke mens en van de wereld.
Toen in 1997 de veertienhonderdste sterfdag van Columba werd herdacht, besloot de Iona Community om, geent op dit model, eenmalig een stadspelgrimage in Glasgow te houden. De tocht startte in Govan, waar George MacLeod predikant was voordat hij met de Iona Community begon. De pelgrimage voerde daarna langs allerlei plekken in de binnenstad die verbonden zijn met de strijd tegen armoede en onrecht. Ze werd afgesloten in de Gorbal's. In deze achterstandsbuurt van Glasgow zijn leden van de Iona Community altijd heel actief geweest. De ervaringen met deze stadspelgrimage waren zo positief, dat zij nu een vast onderdeel is in de programma's voor nieuwe leden en stafmedewerkers van de Iona Community. Zo maakte ik er ook kennis mee. En ik vroeg me af, of zoiets ook niet in Nederland mogelijk zou zijn.
Er bestaan soortgelijke initiatieven, zoals kerkenpaden, diaconale wandelingen en multiculturele tochten langs christelijke kerken, moskeeën, hindoetempels en synagogen. Het Platform Levensbeschouwing in Kleurrijk Fryslan ontwikkelde het "Kleurrijk Fryslan Pad. Weg van vrede en gastvrijheid'. Daarmee wilde zij bijdragen aan "ontmoetingen van mensen rond ervaringen van leven en overleven, van lijden en verzet, van opstand en bevrijding, en van vrede en verzoening." Pax Christi en  KRO De Wandeling organiseerden aan het begin van dit Millennium een aantal jaren adventstochten. Dat heeft geleid tot een handleiding om zelf een voettocht op te zetten: ‘Op stap naar vrede’ (2004). De Vastenaktie organiseert sinds 2011 jaarlijks een driedaagse Pelgrimstocht in de Veertigdagentijd, waarbij men aandacht vraagt voor het Vastenaktieproject. Ook lokaal schieten de vastenwandelingen en vredeswandelingen als paddenstoelen uit de grond.
Een stadspelgrimage heeft heel wat gemeen met deze initiatieven. Het eigene is, dat zij probeert om
zowel informatie te bieden als bezinning te stimuleren. Zo probeert zij de uiterlijke en de innerlijke reis van de deelnemers op elkaar te betrekken en de diaconale gezindheid van de deelnemers te verdiepen. Daarmee wil een stadspelgrimage meer bieden dan een interessante stadswandeling.

Werken van barmhartigheid als rode draad

Bij de ontwikkeling van de stadspelgrimage in Zoetermeer hebben we als inhoudelijke kapstok gekozen voor de werken van barmhartigheid. Met enige goede wil konden we alle zeven werken wel koppelen aan een of meerdere locaties in of rond de Dorpsstraat. Daarop hebben we een route vastgesteld langs zeven halteplaatsen. Bij elke halteplaats stond één specifiek werk van barmhartigheid centraal. Daar vertelde een van ons, meestal Ton Vermeulen, wat er op deze plek in het verleden gedaan werd. De toelichting werd telkens afgesloten met een meditatie over dit werk van barmhartigheid, uitgesproken door Walther of mij. Deze meditaties hebben we ontleend aan het boekje met gedichten van Hub Crijns over de werken van barmhartigheid (Uitgave: Arme Kant van Nederland/EVA, mei 2014).
Op twee locaties hebben we een ontmoeting gearrangeerd met vrijwilligers, die zich heden ten dage inzetten voor Zoetermeerders in nood. Bij 'de hongerigen voeden' stond de Voedselbank centraal en gaf Anneke Gouweleeuw, coordinator van het uitdeelpunt in het parochiecentrum, een toelichting. 'De naakten kleden' werd ondergebracht in het Schuurtje van Vincentius, omdat deze tweedehandswinkel ook veel kleding verkoopt. Leden van de Vincentiusvereniging Zoetermeer onthaalden de deelnemers gastvrij in hun gebouw en vertelden over hun werk, dat ook veel raakvlakken kent met andere werken.


Deelnemers in Zoetermeer onderweg

Publiciteit

Wie wilden we bereiken met deze stadspelgrimage? Allereerst de diaconale vrijwilligers in de parochie. Via deelname aan de stadspelgrimage zouden ze meer kennis kunnen krijgen van de lange traditie waarin ze staan, ook lokaal, en hun eigen gelovige inspiratie voor het diaconaal handelen kunnen voeden. Daarnaast was ook een breder publiek welkom van parochianen en niet-parochianen. Voor de stadspelgrimage is geworven via de interne kanalen van de parochie en de website, maar ook via publicaties in de plaatselijke pers. In het Streekblad Zoetermeer van 11 juni verscheen een interview met Walther Burgering en Ton  Vermeulen onder de titel 'Stadspelgrimage geeft onbekende historische plekken een betekenis.'  En een dag later publiceerde de Zoetermeerse editie van het AD een paginagroot artikel van Ton Vermeulen over de eeuwenlange zorg voor de armen in Zoetermeer, waarbij in een kader werd gewezen op de stadspelgrimage.

In een tweede blog volgt het eigenlijke verslag van de stadspelgrimage aan de hand van de werken van barmhartigheid.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten